Daar zit je dan, ver weg van de betonnen wereld, te genieten van een stukje ongerepte natuur. Ergens in de machtige bergen, op een exotisch strand of in het dennenbos om de hoek. Tot je plots merkt dat je iets meesleurt aan de onderkant van je rechterschoenzool: een plastic zakje. Hoe is dat hier beland? Je kijkt om je heen en merkt dat de plek toch minder onaangetast is dan je op het eerste zicht dacht. Het stukje sneeuw in de bergen blijkt een stuk piepschuim te zijn, het zeewier op het strand is bij nader inzien een oud visnet en het takje waar je net overstapte een rietje. Het is duidelijk, de mens was hier. En onze voetsporen zijn onuitwisbaar.
Zwerfvuil is meer dan een doorn in het oog, het is ontzettend schadelijk voor mens, dier en milieu. Een groot deel van het afval is plastic, en plastic blijft eeuwig bestaan. Door regen en wind belandt een groot deel van het zwerfafval in de rivieren en uiteindelijk in de oceanen, waar het een zeer ernstige bedreiging vormt voor het voortbestaan van het leven onder en boven water.
We kennen intussen de choquerende beelden van plastic eilanden die in de oceaan drijven, vogelmagen die uitpuilen van zwerfvuil en zeeschildpadden met een drankverpakking als halsketting. Maar ook dichter bij huis, zijn de gevolgen dagelijks merkbaar. Een recent economisch onderzoek toonde aan dat in Vlaanderen jaarlijks tot 6.000 koeien ziek worden door zwerfafval, voornamelijk door weggegooide blikjes die vermalen in het veevoeder terechtkomen (lees het nieuwsbericht hier). In 2015, bracht een studiebureau de kost van de strijd tegen zwerfvuil en sluikstort in Vlaanderen in kaart. In een artikel van Apache lezen we dat het gaat over een jaarlijks prijskaartje van meer dan 187 miljoen euro, waarvan de grootste kost wordt gedragen door de gemeenten. De hoeveelheid opgeruimd zwerfvuil in 2015 bedroeg 24.441 ton, een stijging van 40% ten opzichte van 2013. Grote boosdoeners zijn onder andere blikjes, petflessen en sigarettenpeuken.
Ondanks het relatief goed gestructureerde sorteerbeleid in België, blijven er dus tonnen zwerfvuil opduiken. Wat kunnen we hier nu aan doen, in plaats van ons dood te ergeren aan de achteloze vervuilers onder ons? Van bovenaf zullen politici en producenten moedige beslissingen moeten nemen, die veel verder reiken dan campagnes tegen zwerfvuil. We weten uit onderzoek dat het invoeren van statiegeld en een verbod op plastieken zakjes en rietjes, een groot verschil zou uitmaken. De Europese Commissie heeft alvast een belangrijke stap gezet door het bannen van deze single-use plastics tegen 2021. In afwachting kunnen wij als consument alvast druk uitoefenen op de producenten en verdelers (zie bv. Plastic Attack actie) en kiezen voor minder en herbruikbare verpakkingen (Klik hier voor tips of shop eens bij de verpakkingsvrije winkel Robuust). En last but not least, we kunnen dat wat er ligt alvast helpen opruimen en in beeld brengen. Wij gaan niet wachten op de zoveelste non-beslissing en blijven door positieve acties druk op de ketel zetten en anderen bewustmaken van het gigantische probleem van zwerfvuil.
Zin gekregen om mee de handen uit de mouwen te steken? Elke laatste zondag van de maand wordt er afval geruimd aan het Noordkasteel samen met Natuurpunt. Je kan ook zelf een opruimactie houden in jouw buurt en gratis materiaal bestellen bij Mooimakers.
